Maak een blije bijen tuin
Bijen hebben voedsel nodig, een plek om te nestelen en plekken om te schuilen. Het liefst dicht bij elkaar, want vliegen kost erg veel energie. Een tuin kan dus erg geschikt zijn, als je voor ‘bed’ en ‘brood’ zorgt. Dit artikel gaat in op algemene richtlijnen voor een blije-bijentuin.
Inrichting en onderhoud
In een stenen tuin voelt geen dier zich thuis. Een gladgemaaid gazon met daaromheen een aangeharkte border geeft ook niet zo veel leven. Een gevarieerde tuin met verschillende soorten planten, die onderling verschillen in bloeitijd, vorm en hoogte kan rekenen op meer bezoek. Zo’n tuin biedt voedsel en beschutting. Kies bij de beplanting zoveel mogelijk voor inheemse soorten die samen zo lang mogelijk bloeien en let erop dat ook bij de kweek geen bestrijdingsmiddelen zijn gebruikt. Sommige pesticiden zoals neonicotinoïden blijven in de plant aanwezig en kunnen zo in je tuin nog schade aanrichten onder de insecten.
Dat betekent overigens niet dat je helemaal geen tegels of terras mag hebben. Zandbijen nestelen ondergronds en maken graag hun gangetje tussen de voegen van de stenen. Je ziet dan een zandhoopje rond een klein gaatje tussen de tegels. Niet wegvegen, want dan kan de bij de ingang van haar nest niet meer vinden. Een gazon mag ook best, zeker als er ook nog bloemen in staan. Paardenbloemen zijn bijvoorbeeld hele goede bijenbloemen. Maai het gras niet te kort en laat steeds een strook met bloemen staan, zodat er altijd wat te eten blijft. Ook een open plekje in de zon kunnen veel bijen waarderen.
Beschutting vinden dieren in alle hoekjes en gaatjes. Zorg er vooral voor dat je tuin niet al te netjes is. Een rommelhoopje achter in de tuin met takken en bladeren biedt beschutting aan insecten en misschien wel een egel. Merels houden ervan om door de bladeren te scharrelen op zoek naar wormen en slakken. Sommige bijen maken hun nest in de holle stengels van uitgebloeide planten. Sommige hommels bouwen hun nest in de beschutting van plantengroen, zoals tussen de sprieten van een graspol of de bladeren van een lelie. Haal dus niet meteen alles weg als een plant is uitgebloeid, maar laat eens wat rommel staan en kijk wat er gebeurt.
IVN heeft een hele cursus over bijvriendelijk tuinonderhoud: ‘Laat jouw tuin zoemen’. Je kunt het cursusboek gratis downloaden
Bestrijding van ongewenste biodiversiteit
Gebruik geen bestrijdingsmiddelen in je tuin, ook geen huismiddeltjes. Het kan verleidelijk zijn om een luizenmiddeltje te gebruiken, of je tegels schoon te schrobben met chloor of azijn maar al die middeltjes zijn schadelijk. Alle bestrijdingsmiddelen zijn bedoeld om te doden, en geen enkele doodt alleen wat jij wil bestrijden.
Het is veel beter om je tuin zo in te richten dat planten op de juiste plek staan zodat ze weerbaar zijn tegen ziekten en plagen, en ervoor te zorgen dat de bodem overal bedekt is met gewenste planten of bodembedekking. Terrassen en paden blijven schoon als je ze vaak beloopt, en anders kom je met de bezem een heel eind. De Vlaamse Milieumaatschappij geeft tips voor een gifvrije tuin. Velt heeft een mooie brochure over tuinieren zonder pesticiden.
Denk bij de inrichting ook aan de plaagbestrijders zoals zweefvliegen, lieveheersbeestjes en oorwurmen. Zweefvliegen lok je net als bijen met bloeiende planten. Lieveheersbeestjes komen vanzelf als er luizen te vinden zijn. Als ze zich voortplanten heb je helemaal geluk, want de larven van lieveheersbeestjes eten tien keer zoveel luizen als de volwassen dieren. Oorwurmen zijn ook luizeneters. Een omgekeerde bloempot die je vult met stro en in de boom hangt, is een perfecte schuilplaats voor oorwurmen. Egels zijn ook goed voor je tuin: ze eten slakken, rupsen en maden. Dat geldt ook voor vogels als de merel, de lijster en de mees.
