Minister van der Wal op werkbezoek bij De Fruitmotor en Gelderse inspiratieteler Gerrit Verweij de Geus

Op 5 juni jl was minister van Natuur en Stikstof, Christianne van der Wal, op werkbezoek bij de Gelderse natuurinclusieve inspiratie-fruitteler Gerrit Verweij de Geus in Deil. Door de Fruitmotor, partner in het platform natuurinclusieve landbouw Gelderland maar ook partner in de Nationale Bijenstrategie, was een mooi programma voor de minister samengesteld. De aanleiding was namelijk het 5-jarige jubileum van de Nationale Bijenstrategie welke draait om herstel en behoud van leefgebieden voor onze wilde bijen die ook hard nodig zijn voor de bestuiving van het fruit. Herstel van biodiversiteit is ook een opgave voor de fruitteelt, en dat mede voor eigen belang.

Veel initiatieven in de fruitteelt en in het landschap, van fruittelers tot burgers in het rivierlandschap kwamen bij het werkbezoek samen. Goede gesprekken over kansen, belemmeringen en wat de landbouw voor de natuur en de minister voor de teler kan doen kwamen ook samen. En aan het werk werd ze gezet, de minister zette roofmijten van fa. Koppert uit in de boomgaard. De natuurlijke bestrijding van spint werd hiermee stevig gestimuleerd.

De minister werd warm ontvangen door teler Gerrit en door Henri Holster, bestuurder van De Fruitmotor die het programma en de gesprekken begeleidde.  In een rondgang door de boomgaard liet Gerrit allereerst zien wat hij doet om de natuur, zoveel als hij kan en zover de risico’s het in zijn systeem toelaten, voorrang te geven. Ook vertelde hij dat natuurinclusief werken nog steeds een behoorlijke zoektocht is. De eco-regelingen zijn (ook) voor de fruitteler nog geen makkelijke weg, waardering in algemene en financiële zin zijn niet of nog niet goed ingeregeld. Gerrit is één van de vier telers in de Betuwe die de KPI’s duurzame fruitteelt, als instrument om te komen tot een goede waarderingssystematiek, met De Fruitmotor en in samenwerking met de CAF en CLM, testen. Waardering is zo belangrijk, de telers zitten nu zelf aan de (eerste) knoppen. Ook de markt neemt nog niet de verantwoordelijkheid en de overheid heeft nog geen aanpak om agrariërs structureel en permanent te helpen bij de omslag naar een nieuwe volhoudbare fruitteelt in Nederland.  De minister zegde toe er aan te werken.  In de rondgang oogstte Gerrit veel lof over zijn manier van werken. Veel van zijn kennis doet hij op uit de natuur zelf, maar ook van collega telers en van deskundigen. Zo is hij enthousiast lid van het netwerk Natuurinclusieve Betuwse Boeren, waar De Fruitmotor en ANV Lingestreek agrariërs zichzelf aan het werk zetten om van elkaar en deskundige te leren. Maar Gerrit gaf ook een waarschuwing, het gaat allemaal niet vanzelf en er is nieuwe kennis nodig die naar alle telers moet.

Het verdere gesprek werd in de nieuwe notengaard van Gerrit gevoerd. Er was een  korte presentatie door Esther Rotteveel (LNV) over de successen, maar ook nog teleurstellingen over het behalen van de doelen, van de Nationale bijenstrategie (in november een grote bijeenkomst). Nicky Kruizinga van RVO vertelde over het doel van de bijeenkomst en Henri Holster ging nog in op de samenhangende regionale initiatieven voor herstel van  biodiversiteit. De zorg voor streekeigen bloemen door mensen met een afstand tot arbeidsmarkt, door zaaizaadteelt op zorgboerderij De Witte Schuur in Culemborg, werd aangehaald als ook het eerder genoemde KPI project. Dankzij het Gelderse NIL platform en de provincie Gelderland zijn deze projecten mogelijk gemaakt. Hilde Engels ging met de minister in gesprek over Gonzend Rivierenland als aanjaagproject voor herstel van landschap, dit vooral door burgers, gemeenten en landeigenaren. Door in gesprek te gaan met alle partijen in het landschap levert dat veel waardering en energie in het gebied op. “Van onderop” gebiedsprocessen die hard nodig zijn, zo bevestigde ook de minister.

Arjen de Groot van Wageningen Environmental Research vertelde dat hij vierjarig onderzoek heeft gedaan naar het effect van nieuwe biodiversiteit in de fruitteelt (blauwe bessen en appels, met bloeiende biodiverse hagen en bloemstroken) op de wilde bijenpopulatie en op de kwalitatieve en kwantitatieve opbrengst van het fruit. Hoewel zijn onderzoek nog niet is afgerond kon hij al wel zeggen dat het verband er is maar wel vraagt om enige omvang.  Een enkel bloemenrandje langs een boomgaard zal waarschijnlijk niet het grote verschil maken voor het herstel van de wilde bij. Het blijft een aandachtspunt, voor wetenschap en praktijk.

Het kostte Gerrit maar weinig moeite om mevrouw van der Wal aan het werk te zetten. De natuur werd met groot plezier een handje geholpen doordat ze om de andere appelboom een zakje met ongeveer 150 roofmijten in de boom hing. Deze natuurlijke vijanden van onder andere spint zijn er in de natuur ook wel, vooral in de zwarte elzenhaag, maar konden vooral in het midden van de percelen wel wat hulp gebruiken.  

Terug in de notengaard werd het programma afgrond met allereerst een zonnige en frisse toast en het verhaal van de Krenkelaar. Krenkelaar is gemaakt van Betuws restfruit en met een deel van de opbrengst wordt geïnvesteerd in natuurinclusieve fruitteelt. Zo vertelde Hilde Engels een beetje ten overvloede, de minister kende het verhaal en de goede smaak al.

In het slotgesprek sloten Ada Wille van de Kuilenburgerpolder (gebiedsproces) en Jos van Maanen, voorzitter van het Collectief Rivierenland, aan. Het leverde open en  boeiende gesprekken op. De minister bedankte voor de mooie inspiratie en goede gesprekken en nam na anderhalf uur op een tevreden afscheid van de fruiteelt en Rivierenland. De overige aanwezigen gingen nog even door vanuit de gedachte dat ontmoeting en inspiratie altijd zal leiden tot nieuwe actie. Er is nog veel te doen.